Aandachtsgebied Noorderkempen
In de regio Noorderkempen stootten zinkfabrieken tot eind jaren 1970 milieuvervuilende stoffen uit. Hierdoor kwam het zware metaal cadmium in de bodem en het grondwater terecht. Door rekening te houden met enkele tips kan je je blootstelling aan cadmium beperken.
Waarom is deze regio een aandachtsgebied?
Op het einde van de 19e eeuw vestigden zich in de regio Noorderkempen een aantal zinkfabrieken. Voor de productie van zink werden zinkertsen gesmolten op een hoge temperatuur. Hierdoor kwam via de rook uit de schouwen vooral het zware metaal cadmium in de omgeving terecht. Dit veroorzaakte een ernstige vervuiling in de wijde omtrek van de fabrieken.
Eind jaren 1970 werd overgeschakeld op een ander productieproces. Hierdoor ging de luchtkwaliteit er op vooruit (de huidige zinkfabrieken stoten bijna geen zware metalen meer uit), maar de vervuiling van de bodem en het grondwater was een feit.
Tot op vandaag houden inwoners van Lommel, Pelt, Balen, Mol en Hamont-Achel best rekening met deze vervuiling.
Zijn er gevolgen voor de gezondheid?
Meer info over de gezondheidseffecten vind je in de fiche over cadmium.
Hoe kan ik mijn blootstelling beperken?
Door een aantal eenvoudige preventiemaatregelen consequent op te volgen kan je voorkomen dat er teveel cadmium in je lichaam komt.
Teeltadvies
Naast de algemene adviezen, vind je hieronder specifieke tips in verband met het telen van groenten in je moestuin. Deze informatie helpt je met keuzes maken over welke groenten je al dan niet kan telen en hoe je je grond bewerkt voor een gezonde opbrengst.
Teel je zelf groenten, hou dan rekening met volgende teeltadviezen:
- Ga na of je groenten kan telen in jouw tuin. Dit kan je doen op twee manieren:
- Vul in de cadmium webtool je adresgegevens in en krijg een gericht advies.
- Laat een bodemstaal onderzoeken.
- Controleer de zuurtegraad van de bodem voor en na het teeltseizoen.
- Gebruik regelmatig een flinke hoeveelheid stalmest, compost of teeltaarde.
- Was en schil je groenten vooraleer je ze opeet. Verwijder bij bladgroenten ook de buitenste bladeren.
Cadmium webtool
Woon je in de Noorderkempen (Balen, Hamont-Achel, Lommel, Mol, Pelt), dan kan je per adres een specifiek teeltadvies krijgen.
Dit advies is gebaseerd op eerder wetenschappelijk onderzoek en is betrouwbaar, maar minder nauwkeuring dan wanneer je een staal van je eigen bodem laat onderzoeken.
Bodemanalyse uitvoeren
Om het gehalte aan cadmium (en andere zware metalen) van je bodem goed te kennen, kan je een bodemanalyse laten uitvoeren. Hiervoor moet je een bodemstaal binnenbrengen bij een (erkend) labo. Dit is niet gratis.
Als je de hoeveelheid cadmium van je bodem kent, kan je in deze tabel informatie vinden over de verschillende groenten die je al dan niet kan telen. De gegevens van de andere zware metalen kan je ingeven op www.gezonduiteigengrond.be voor een advies op maat.
| Cadmium per kg grond | Welke groenten telen? |
|---|---|
| < 2 mg | Je kan alle groenten telen in een niet te zure bodem met voldoende organische stof |
| 2-5 mg | Niet: andijvie, kervel, peterselie, rabarber, schorseneren, selder, sla, spinazie, tuinkers, veldsla en waterkers |
| 5-10 mg | Niet: andijvie, kervel, peterselie, rabarber, schorseneren, selder, sla, spinazie, tuinkers, veldsla, waterkers, aardappelen, aardbeien, bloemkool, prei, radijs, sjalot, ui, witlof en wortelen |
| 10-12 mg | Niet: andijvie, kervel, peterselie, rabarber, schorseneren, selder, sla, spinazie, tuinkers, veldsla, waterkers, aardappelen, aardbeien, bloemkool, prei, radijs, sjalot, ui, witlof, wortelen, bonen, erwten, paprika en tomaten |
| > 12 mg | Enkel: vruchtgewassen zoals komkommer, augurk, pompoen en diepwortelende fruitbomen |
Zuurtegraad beheersen
Een neutrale zuurtegraad (pH = 7) is wenselijk. Controleer voor en na het teeltseizoen de zuurtegraad van de bodem. Zandbodems (zoals in de Kempen) worden makkelijk zuur.
Is je zuurtegraad lager en je bodem dus zuurder? Dan is bekalken nodig:
- 40 kg kalk per 100 m² doet de pH stijgen met 0,5.
- Gebruik bij voorkeur langzaam werkende kalk (kalkmergel, dolomiet, of landbouwkalk) in het najaar (eind oktober).
- Meng de kalk goed in het bovenste gedeelte van de tuinbodem, zeker in het gedeelte waar de wortels zich bevinden.
Is je bodem neutraal? Een jaarlijkse onderhoudsbehandeling met 4 tot 6 kg kalk per 100 m² is dan voldoende.
Organische stoffen gebruiken
Gebruik regelmatig een flinke hoeveelheid stalmest, compost of teelaarde. Deze organische stoffen houden cadmium vast, zodat het minder makkelijk wordt voor je planten om dit op te nemen. Bovendien is bemesten goed voor je bodem en de groei van je groenten.
Richtlijn is 0,5 tot 1 m³ per 100 m² moestuin, dit komt overeen met ongeveer 4 tot 8 kg mest/compost/teelaarde per m² moestuin.
Gebruik bij voorkeur compost uit de handel. Compost uit je eigen tuin bevat vaak ook zware metalen. Compost uit de handel wordt nauwgezet gecontroleerd en is daarom betrouwbaar. Eigen compost kan je gebruiken voor je siertuin.
Meer weten?
Neem contact op met de medisch milieukundige van het Logo van je regio.
